Монголчуудын өдөр тутмын талх, гурилын үнэ дахин өсөж, иргэдийн амьдралд хүнд дарамт учруулж эхэллээ. Энэ удаагийн хямралын гол шалтгааныг зөвхөн УИХ-ын дарга, эсвэл татварын бодлогын өөрчлөлтөөр тайлбарлах оролдлого явж байгаа ч үнэн хэрэгтээ буруутан нь Хүнс, хөдөө аж ахуйн яам өөрөө юм.
2024 онд Засгийн газар импортын гурилын татварыг тэглэж, “талхны үнэ өсөхгүй” гэсэн амлалт өгсөн. Гэвч нэг жилийн дараа, 2025 онд татварыг буцааж сэргээсэн нь цаг хугацааны хувьд хамгийн буруу мөчид хэрэгжсэн шийдвэр байлаа. Учир нь улс орон даяар ган тохиож, улаан буудайн ургацын 30–40 хувь хорогдсон үед татвар нэмэгдүүлэх нь зах зээлд гурилын үнийг огцом өсгөх, хомсдол үүсгэх эрсдэлийг улам нэмэгдүүлсэн.
Энэ бол зөвхөн хууль санаачлагчийн асуудал биш, урьдчилан тооцоогүй, нөөц бүрдүүлээгүй ХХААХҮЯ-ны хариуцлагагүй бодлогын үр дагавар юм.
Дэлхий дээр Монголтой адилхан цаг уурын эрсдэлтэй бүс нутаг олон бий. Казахстан хуурайшилттай жилүүдэд улсын нөөцийн агуулахынхаа гурилыг зах зээлд нийлүүлж, үнийг тогтворжуулдаг. Канад тариалангаа бүрэн даатгалын тогтолцоонд оруулж, ургац алдсан үед тариаланчид шууд нөхөн төлбөр авдаг. Европын холбоо хүнсний аюулгүй байдлыг “CAP” гэх нийтлэг бодлогоороо хамгаалж, гэнэтийн хомсдлыг олон улсын нийлүүлэлтээр нөхдөг. Харин Монголд ийм системүүдийн аль нь ч хэрэгжээгүй, ганцхан хөршөөсөө импортын гурил, улаан буудайгаар хамааралтай хэвээр байна.
Энэ нь өөрөө стратегийн том эрсдэл. ОХУ 2022 онд буудайн экспортоо хориглох үед Египет нэг улсаас хараат байдлынхаа горыг амсаж, түргэн хугацаанд Турк, Румын, Францаас нийлүүлэлт татаж байж хямралаас гарсан жишээ бий.
Харин Монгол Улс ганц эх үүсвэрээс хараат хэвээрээ байгаа нь төрийн бодлого ямар сул байгааг харуулж байна.
Өнөөдөр яам нь өөрсдийн үүргээ биелүүлээгүйгээ нууж, парламентын удирдлагыг буруутгаж байгаа нь үнэндээ жинхэнэ асуудлыг далдалж буй хэрэг юм. Хүнсний стратегийн нөөц бүрдүүлж, ургацын эрсдэлийг тооцох, усалгаатай газар тариалангийн бодлого хэрэгжүүлэх, олон улсаас гурил авах сувгийг өргөжүүлэх зэрэг ажлыг Хүнс, хөдөө аж ахуйн яам хийх ёстой байсан. Гэтэл энэ бүхнийг орхигдуулснаас өнөөдрийн гурилын хямрал бий болсон.
Эцсийн дүнд талхны үнэ нэмэгдэхэд хохирогч нь энгийн иргэд. Харин төрийн байгууллагууд буруутгалаа хоорондоо шидэлцсээр сууна. Энэ бол ганц хүний алдаа биш, ХХААХҮЯ-ны хариуцлагагүй, олон улсын туршлагаас суралцаагүй, системийн доголдлын үр дүн юм.
Сэтгэгдэл (1)