С.Мөнхжаргал: Органик мөөгийг хэрэглэгчдэд хүргэхээр хичээж байгаа учраас бүх зүйл стандартын дагуу байх ёстой

“Монголын таримал мөнгөний нэмүү өртгийн сүлжээ” ТББ-ын тэргүүн С.Мөнхжаргалаас мөөгний кластерийн талаар тодрууллаа.

- Танд энэ өдрийн мэндийг хүргэе. Та “Мөөжиг органик” гэдэг төслөөр монголчуудад аль хэдийнээ танил болсон. Таныг танихгүй хүмүүс гэж бараг байхгүй байх. Тэгэхээр саяхан монголын мөөг үйлдвэрлэгчид нэгдэн холбоо байгуулж хурал, зөвлөгөөнөө хийсэн. Хурал дээр яг ямар шийдлүүд яригдсан бэ?

- “Монголын таримал мөнгөний нэмүү өртгийн сүлжээ” ТББ-ын зорилго нь үйлдвэрлэгчдийг бий болгох, сургах, чадваржуулах юм. Мөөгчдийг ашигтай ажиллагаанд нь дэмжиж хөтлөх гишүүддээ үйлчилдэг төрийн бус байгууллага байгаа. Анх 2020 оны дөрөвдүгээр сард байгуулагдаж байсан. Энэ жил бид нар хоёр дахь бүх гишүүдийн хурлаа хийлээ. Хурлаар бид нар дүрмээ шинэчлэн баталлаа. 2 дахь чухал асуудал бол удирдах зөвлөл есөн хүний бүрэлдэхүүнтэй байгуулагдлаа. ТББ-ын маань стратегийг тодорхойлж, энэ дээр ажиллах хүмүүс бүрдэж баг боллоо гэж ойлгох хэрэгтэй.

- Монголд яг хэчнээн төрлийн мөөгийг одоо тарьж ургуулах боломжтойгоос одоо хэчнээн төрлийг нь тарьж байгаа вэ? Цаашид мөөгний төрлөө нэмэх, боломжууд хэр байна?

- Ер нь өнгөрсөн хугацаанд монголчууд нэг хоёр төрлийн л мөөг тариалсан түүхтэй. Нэг хэсэг нэг, зургаа, долоон жилийн хугацаандаа шампиньон мөөгийг тариалж байгаад зогсоосон. Одоогоор хамгийн их тариалж байгаа хясаа мөөгийг үйлдвэрлэлд нэвтрээд өшөө дэлгэрүүлэх гээд ажиллаж байна гэж ойлгох хэрэгтэй. Энэ жил манай төрийн бус байгууллага шитаки гээд бор мөөгийг одоо яаж үйлдвэрлэл болгох вэ, хэрхэн яаж тариалж ургуулах вэ гэдэг энэ судалгааны төсөл дээр Жайка төрийн бус олон улсын байгууллагаас санхүүжилт аваад ажиллаж байгаа. 2022 онд бид нар одоо ши таки мөнгийг хэрхэн тариалах вэ гэдэг сургалтуудыг орон даяар хийх төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна.Тэгэхээр ер нь бол гурван төрлийн мөөг тариалж байна. Ерөнхийдөө  туршилтын явц дуусчихсан. Тэгэхээр яг одоо бол бид нар хясаа мөөгийг нэлээд дэлгэрүүлж ажиллана.

- Манайд яг ингэж мөөгийг хүлэмжийн аргаар тарьж ургуулж байгаа хэчнээн байгууллагууд байдаг вэ? Тэдгээрийн цаашид өсөн дэвжих боломж, импортоос хараат бус байдал, гаднаас орж ирж байгаа импортын мөөгнөөс хэр ялгаатай вэ?

- Үйлдвэрлэгчийн хувьд 2016-2021 оны хооронд нийтдээ 19 аж ахуйн нэгж байгууллага, сургуулиуд, мөөг үйлдвэрлэлийн салбарт оролцож, үйлдвэрлэж, зарим нь улирлаар ажиллаж, зарим нь тасралтгүй ажиллаж, зарим нь технологи бүтээж, зарим нь үйлдвэрийн байр барьж оролцож ажилласан байдаг. Нийтдээ мөөгний энэ салбарт  2.4 орчим тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийгдсэн. Гэхдээ монголчууд өнөөдөр шинэ мөөгөө идэж чадахгүй хэвээрээ л байна.

Яг өнөөдрийн байдлаар бид ирэх таван жилийн хугацаанд хийх ажлуудаа төлөвлөлөө. Нийтдээ зургаан хоршоог дэмжиж хөгжүүлж бий болгохоор боллоо. Тэгэхээр нэгдүгээрт кластерын оролцогчид маань нийлээд хоршоо байгуулах ёстой. Хоршоог яаж байгуулах вэ? Хэрхэн яаж хамтрах вэ, удирдлагын зардлуудыг яаж бууруулах вэ? гэх мэт асуудлууд байна. Эхнээс нь асуудлуудаа шийдээд явах нь зөв.

Жишээлбэл удирдлагын зардал дээр аппликэйшн юм уу, вэб сайт юм уу ямар ч байсан дижитал хэлбэрээр шийдмээр байна. Учир нь газар зүйн байршлын хувьд нэг дор байгаа биш ч гэсэн үйлдвэрлэгчид маань хоорондоо мэдээллээ чөлөөтэй солилцож, борлуулалтаа хийдэг, нийлүүлэлтээ нэг сувгаас авдаг байвал илүү амар, хялбар болно. Ажилчдаа бүгдийг нь нэг сувгаар сургадаг ч юм уу, иймэрхүү эмх цэгцтэй зохион байгуулалтад орж чадах юм бол үйлдвэрлэлийн зардлыг асар бууруулж чадна гэж үзэж байгаа. Одоо хүлэмжийн аргаар мөөгүүдээ сүрэл, модны үртэс, самрын боргоцой дээр тарьж байгаа. Эдгээр мөөгнүүд дээр харьцуулсан эрдмийн ажлууд шат дараатай хийгдэж байгаа. Судалгааны ажил бэлэн болохоор танилцуулна.

- Хүлэмжийн аргаар тарьж ургуулж байгаа мөгөний хувьд давуу тал нь юу  вэ? Мөөг худалдаж авахаар сонирхож байгаа хүмүүст зөвлөгөө өгөөч.

- Хүмүүс мөөг авъя авъя гээд байдаг мөөг нь байхгүй байна. 12 сараас эхлээд бид хүлэмжинд тариалсан мөөг маань борлуулалтад гарч эхэлнэ. Одоогоор бол мөөг үнэхээр бага хэмжээтэй байна. Тийм учраас тэр хүртэл түр хүлээж байгаарай гэж мөөг авахаар хүлээж байгаа хүмүүст хэлмээр байна. Бид нарын хувьд үйлдвэрлэлийнхээ салбарыг яг органик байдлаар явуулахыг төлөвлөж хичээж байгаа. Энэ төсөлд хамрагдаж байгаа хүмүүс маань ч гэсэн энэ стандарт сургалтуудад хамрагдах ёстой. Ажлын байрууд бүгдээрээ ийм байдлаар төлөвлөгдөх ёстой. Учир нь органик хүнсийг хэрэглэгчдэд хүргэхийг хичээж байгаа учраас бүх зүйл стандартын дагуу байх ёстой.

- Хүлэмжинд тариалж байгаа мөөгний талаар хүмүүст тодорхой ойлголт өгсөн танд баярлалаа. Ажлын өндөр амжилт хүсье.

 Тодруулгыг бүрэн эхээр нь үзэхийг хүсвэл: